ਪੀਲੇ ਮਟਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਦਾਲਾਂ ਲਈ ਉਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਟਰ ਦਾਲ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪੀਲੇ ਮਟਰਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾਲਾਂ ਅਤੇ ਵੇਸਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਰਸਾਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੀਲੇ ਮਟਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਵਧੇਰੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਜਿਵੇਂ Jay-KPMR 522, Pant Matr 42, KFP-103, Aman IPF5-19 ਬੀਜੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਫਸਲ ਦਾ ਪੱਧਰ
ਮਟਰ ਫਲੀਆਂ ਅਤੇ ਛੋਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਤੀਜੀ ਮੁੱਖ ਦਾਲਾਂ ਦੀ ਫਸਲ ਹੈ ਅਤੇ ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਦਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਛੋਲਿਆਂ ਅਤੇ ਦਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤੀਜੀ ਮੁੱਖ ਫਸਲ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਖੇਤਰਫਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਚੌਥੇ (10.53%) ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵੇਂ (6.96%) ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
12ਵੀਂ ਪੰਜ ਸਾਲਾ ਯੋਜਨਾ (2012-2015) ਵਿੱਚ ਮਟਰਾਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਰਕਬਾ 11.50 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਗਭਗ 10.36 ਲੱਖ ਟਨ ਹੈ। ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਮੁੱਖ ਮਟਰ ਉਤਪਾਦਕ ਰਾਜ ਹੈ। ਇਹ ਇਕੱਲਾ ਹੀ ਮੂਲ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਲਗਭਗ 49% ਬਣਦਾ ਹੈ। ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਮੁੱਖ ਮਟਰ ਉਤਪਾਦਕ ਰਾਜ ਹਨ।
ਉਪਜ ਦਾ ਅੰਤਰ
ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫਰੰਟ ਲਾਈਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਦੇ ਝਾੜ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਝਾੜ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 24% ਦਾ ਅੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉੱਨਤ ਖੇਤੀ ਤਕਨੀਕ ਅਪਣਾਈ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਚੋਣ
ਮਟਰਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਵਧੇਰੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਦੋਮਟ ਅਤੇ ਰੇਤਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਜਿਸ ਦਾ pH ਮੁੱਲ 6-7.5 ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵਧੇਰੇ ਉਪਯੁਕਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ
ਸਾਉਣੀ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਡੂੰਘੀ ਵਹਾਈ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਲਟੀਵੇਟਰ ਜਾਂ ਰੋਟਾਵੇਟਰ ਨਾਲ ਦੋ ਵਹਾਈ ਕਰੋ ਅਤੇ ਸੁਹਾਗਾ ਫੇਰ ਕੇ ਖੇਤ ਨੂੰ ਸਮਤਲ ਅਤੇ ਭੁਰਭੁਰਾ ਤਿਆਰ ਕਰੋ । ਜੇਕਰ ਸਿਓਂਕ, ਤਣੇ ਦੀ ਮੱਖੀ ਅਤੇ leaf miner ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਵਹਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ ਫੋਰੇਟ 10G ਨੂੰ 10-12 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬਿਜਾਈ ਕਰੋ।
- ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ: 15 ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ 15 ਨਵੰਬਰ
- ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ: ਉਚਾਈ ਦੀ ਕਿਸਮ – 28 -30 ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ
- ਬੌਣੀ ਕਿਸਮ: 40 ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ
ਬਿਜਾਈ ਦੀ ਵਿਧੀ
ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਹਲ, ਸੀਡ-ਡਰਿੱਲ, ਸੀਡ ਕਮ ਫਰਟੀਡਰਿੱਲ ਨਾਲ ਬਿਜਾਈ ਕਰੋ।
- ਬਿਜਾਈ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ: 4 ਤੋਂ 5 ਸੈ.ਮੀ.
- ਕਤਾਰ ਤੋਂ ਕਤਾਰ ਅਤੇ ਪੌਦੇ ਤੋਂ ਪੌਦੇ ਦੀ ਦੂਰੀ: ਉਚਾਈ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਲਈ ਦੂਰੀ 30-45 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ
- ਬੌਣੀ ਕਿਸਮ ਲਈ ਦੂਰੀ: 22.5-10 ਸੈ.ਮੀ.
ਬੀਜ ਉਪਚਾਰ
ਬੀਜ ਜਨਿਤ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਉੱਲੀਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈ ਥਾਇਰਮ + ਕਾਰਬੈਂਡਾਜ਼ਿਮ 3 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਅਤੇ ਰਸ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ ਕੀੜਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਓ ਦੇ ਲਈ ਥਾਇਆਮੈਥੋਕਸਮ 3 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਉਪਚਾਰ ਕਰੋ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਸਥਿਰੀਕਰਣ ਦੇ ਲਈ ਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ ਲੇਗੁਮਿਨੋਸੋਰਮ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਅਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਫਾਸਫੋਰਸ ਨੂੰ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਪੀ.ਐੱਸ.ਬੀ. ਕਲਚਰ 5-10 g/kg. ਬੀਜ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਉਪਚਾਰ ਕਰੋ। ਜੈਵਿਕ ਖਾਦਾਂ ਨੂੰ 50 ਗ੍ਰਾਮ ਗੁੜ ਨੂੰ ਅੱਧਾ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਹਲਕਾ ਠੰਡਾ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬੀਜ ਉਪਚਾਰ ਕਰੋ।
ਖਾਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ
ਉਚਾਈ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਲਈ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 20-30 ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੈ ਅਤੇ ਬੌਣੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਲਈ 40 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ/ਹੈਕਟੇਅਰ ਖਾਦ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਿਓ। ਫਾਸਫੋਰਸ ਅਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਵੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਪਰਖ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਖਾਦ ਵਜੋਂ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਫਾਸਫੋਰਸ ਅਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉੱਚੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਲਈ 40 ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਫਾਸਫੋਰਸ ਅਤੇ ਬੌਣੀ ਕਿਸਮਾਂ ਲਈ 12 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਫਾਸਫੋਰਸ ਅਤੇ 12-15 ਕਿਲੋ ਪੋਟਾਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਅਤੇ ਸਲਫਰ 8 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦਿਓ। ਸਾਰੀਆਂ ਖਾਦਾਂ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨੂੰ ਕਤਾਰ ਤੋਂ 4-5 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਅਤੇ ਬੀਜ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਪਾਓ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਿੱਟੀਆਂ ਵਿੱਚ 6.25 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਜ਼ਿੰਕ ਸਲਫੇਟ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦਿਓ।
ਸਿੰਚਾਈ
ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਨਮੀ ਅਤੇ ਪਤਝੜ ਦੀ ਵਰਖਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਫਸਲ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ 1-2 ਸਿੰਚਾਈਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ 45 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਦੂਸਰੀ ਸਿੰਚਾਈ ਜੇਕਰ ਲੋੜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਫਲੀ ਭਰਨ ਸਮੇਂ ਕਰੋ।
ਫਸਲ ਦੀ ਕਟਾਈ
ਮਟਰਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਪੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰੋ। ਜਦੋਂ ਬੀਜ ਵਿੱਚ 15% ਤੱਕ ਨਮੀ ਰਹੇ ਉਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕਟਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰੋ।
ਇਹ ਤਾਂ ਸੀ ਪੀਲੇ ਮਟਰਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਕੋਈ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿੱਧੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਸੀ ਹੁਣੇ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ ਆਪਣੀ ਖੇਤੀ ਐੱਪ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ-ਪਾਲਣ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਖੇਤੀ ਐਪ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ - ਐਂਡਰਾਇਡ, ਆਈਫੋਨ