ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਸਜਾਵਟੀ ਸਮਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਘਰ ਅੰਦਰ ਹਰਿਆਲੀ ਕਮਰਿਆਂ ਨੂੰ ਚਮਕ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਅਨੌਖੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਹਰ ਕੋਈ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਘਰ ਅੰਦਰ ਹਰਿਆਲੀ ਸਜਾਵਟ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਉੱਥੇ ਹੀ ਸਿਹਤ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਕਈ ਫ਼ਾਇਦੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਫਾਇਦਿਆਂ ਕਰਕੇ ਹੀ ਅੱਜ-ਕੱਲ ਹਰ ਕੋਈ ਘਰ ਅੰਦਰ ਪੌਦੇ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਘਰ ਅੰਦਰ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਚੋਣ
ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰੋ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੋਣ – ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉਖਾੜ ਕੇ ਜੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਕੰਮ ਛੋਟਿਆਂ ਪੌਦਿਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਪੌਦੇ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਅਤੇ ਮੋਟੀਆਂ ਹੋਣ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੱਤੇ – ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਕੁੱਝ ਨਿਯਮ ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਦੇਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ, ਜੇਕਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੀ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਤਾਂ ਪੱਤਾ ਕਾਫੀ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੈ।
ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਜਾਂਚ – ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਪੱਕਾ ਹੋ ਸਕੇ ਕਿ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਕੀੜੇ ਜਾਂ ਰੋਗ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਚਿੱਟੇ ਦਾਗ, ਬੱਦਬੂ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਚਿਪਕਿਆ ਹੋਇਆ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਬਿਮਾਰ ਪੌਦੇ ਦੀਆ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਹਨ।
ਘਰ ਅੰਦਰ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਅਸਫ਼ਲ ਹੋਣ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ
- ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ
- ਲੋੜੀਂਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਾ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ
- ਅਣਗਹਿਲੀ- ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਾ ਦੇਣਾ
ਉਹ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜੋ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਹੈ, ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ;
ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਚੋਣ
ਕਮਰੇ ਅੰਦਰ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਪੌਦੇ ਚੁਣਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੇਗੀ। ਜਿਸ ਕਮਰੇ ਦੀ ਖਿੜਕੀਆਂ ਉੱਤਰ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਖੁੱਲਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪੂਰਬ ਜਾਂ ਪੱਛਮ ਦਿਸ਼ਾ ਵਾਲੀਆਂ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਵਾਲੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੋਸ਼ਨੀ ਅੰਦਰ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪੌਦੇ ਲਿਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖਿੜਕੀਆਂ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਕਰੋ।
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਘਰ ਅੰਦਰ ਪੌਦਿਆਂ ਲਈ ਚਮਕਦਾਰ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਵੀ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਮਿਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੋਸ਼ਨੀ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ
ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਪਰ ਲੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂ ਲੋੜ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪ੍ਰਹੇਜ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਵਾਰ ਪਾਣੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਲਾਓ। ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਆਸਾਨ ਤਰੀਕਾ ਹੈ, ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ 2 ਇੰਚ ਉਂਗਲੀ ਧਸਾਉਣ ਨਾਲ ਜੇਕਰ ਖੁਸ਼ਕ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਲਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਨਮੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ
ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇਣ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਧਦੇ ਅਤੇ ਫੁੱਲਦੇ ਹਨ। ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਕਾਫੀ ਖੁਸ਼ਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਲਗਾ ਕੇ ਨਮੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਇੱਕ humidifier ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਮਾਰੂਥਲ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪੌਦੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ cacti ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਕ ਹਵਾ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਜਾਂਚ
ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਚੰਗੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਲਾਲ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਸਾਰੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਿਤ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਰ 10 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉੱਪਰਲੀ ਪਰਤ ਦੀ ਹਲਕੀ ਗੁਡਾਈ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਬਣੀ ਰਹੇ। ਹਰ 2 ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਖ਼ਾਦ ਜ਼ਰੂਰ ਪਾਓ।
ਰਸੋਈ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ
ਰਸੋਈ ਦੀ ਰਹਿੰਦ ਖੂੰਹਦ(ਕੇਲੇ ਦੇ ਛਿਲਕੇ, ਆਂਡਿਆਂ ਦੇ ਛਿਲਕੇ, ਚਾਹ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ, ਕੌਫੀ-ਗਰਾਉਂਡ) ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਲੋੜਵੰਦ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲਾਂ, ਦਾਲਾਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਇਹਨਾਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਕੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਛੰਗਾਈ
ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਟਾਹਣੀਆਂ ਦੀ ਹਰ 3 ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਛੰਗਾਈ ਕਰੋ। ਜਦੋਂ ਪੌਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਿੜ ਜਾਵੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਛੰਗਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਅਜਿਹਾ ਤੁਸੀਂ ਬੰਦ ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਕਲੀਆਂ ਨਾਲ ਕਰੋ। ਛੰਗਾਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਛੋਟੀਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਦੀ ਹੀ ਕਰੋ। ਤੁਸੀਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੁਰਝਾਏ ਹੋਏ ਪੱਤੇ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਧੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਛਾਂਗ ਸਕਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਜੋ ਪੌਦਾ ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੁੰਦਰ ਲੱਗੇ।
ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਅਤੇ ਕਦੋਂ ਦੂਸਰੇ ਗਮਲੇ ਵਿੱਚ ਲਗਾਉਣਾ
ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਗਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋ ਪੌਦਾ ਵਧਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੇ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੂਜੀ ਜਗ੍ਹਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਕੁੱਝ ਕਾਰਨ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ;
- ਨਵੇਂ ਪੱਤੇ ਹੌਲੀ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਪੁਰਾਣੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਛੋਟੇ ਰਹਿ ਜਾਣ।
- ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆ ਜੜ੍ਹਾਂ ਗਮਲੇ ਦੇ ਛੇਕ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਣ ਜਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉੱਪਰਲੀ ਸਤਹਿ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਣ ਲੱਗ ਜਾਣ।
- ਜੜ੍ਹਾਂ ਲਿੱਪਟਣ ਲੱਗ ਜਾਣ।
ਸਮੇਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਮਾਲੀ ਰੱਖੋ
ਘਰ ਅੰਦਰ ਉਗਾਏ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਤੋਂ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਮਾਲੀ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇੱਕ ਮਾਲੀ ਰੱਖਣਾ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਲਾ ਛੱਡਣ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸਿੱਟਾ
ਉੱਪਰ ਦੱਸੇ ਗਏ ਨੁਕਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕਮਰੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਾਤਾਵਰਣ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨਗੇ। ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਪੌਦਿਆਂ ਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਾਸ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਸਾਨੂੰ ਪੌਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਿਹਤ ਪੱਖੋਂ ਕਈ ਫਾਇਦੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਉਗਾਉਣ ਦੀ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਖੇਤੀ ਐੱਪ ਹੁਣੇ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ-ਪਾਲਣ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਖੇਤੀ ਐਪ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ - ਐਂਡਰਾਇਡ, ਆਈਫੋਨ