ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰੱਕੀ ਤੋਂ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਰ, ਇਹ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਸਾਲ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਉਗਾਉਣਾ ਮਲਚਿੰਗ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਪਹਿਲਾਂ ਸਬਜੀਆਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਮੌਸਮ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਲਈ ਅੱਜ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਗਾਜਰ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗੋਭੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰੱਕੀ ਤੋਂ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਰ, ਇਹ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਸਾਲ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਉਗਾਉਣਾ ਮਲਚਿੰਗ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਮਲਚਿੰਗ ਕੀ ਹੈ ?
ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉੱਪਰਲੀ ਤਹਿ ਨੂੰ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣ ਨੂੰ ਮਲਚਿੰਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਤਹਿ ‘ਤੇ ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ਇੱਕ ਕਵਰ/ ਲੇਅਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਹੋਲੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜੰਗਲੀ ਬੂਟੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਮਲਚਿੰਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਲਚਿੰਗ ਦੇ ਲਾਭ:
1) ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿੱਲ ਨੂੰ ਬਚਾ ਕੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।
2) ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਵਹਿਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ।
3) ਇਹ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ।
4) ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਜੈਵਿਕ ਮਾਦੇ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ।
5) ਇਹ ਸੂਖਮ ਜੀਵ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ।
6) ਇਹ ਗੰਡੋਇਆਂ ਨੂੰ ਦਿਨ ਰਾਤ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗੀ ਬਣਦੀ ਹੈ।
ਮਲਚਿੰਗ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ :-
ਸਹੀ ਮਲਚ ਦੀ ਚੋਣ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?
ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਮਲਚ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਹੈ, ਕਿਫਾਇਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਰਤਣ ਲਈ ਸਧਾਰਨ ਹੋਵੇ। ਮਲਚ ਦੀ ਕੀਮਤ ਉਪਲਬਧਤਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸਨੂੰ ਜਿਸ ਥਾਂ ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣਾ ਹੈ, ਵੱਖੋ–ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਸਾਡੇ ਆਲੇ–ਦੁਆਲੇ ਉਪਲਬਧ ਹਨ ਜੋ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇ ਜੜ੍ਹਾਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਤਾਂ ਬੂਟੀ ਛੇਤੀ ਹੀ ਵਧੇਗੀ। ਪਰ ਜੇ ਜੜ੍ਹਾਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਬੈਠੀਆਂ ਹੋਣ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਵਾ ਦੀ ਸਹੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗੀ।ਮਲਚਿੰਗ ਦੇ ਲਈ ਤੁਸੀ ਅਖਬਾਰ , ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥ ਅਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀਆਂ ਸ਼ੀਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੌਦੇ ਦੀ ਛਿੱਲ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੱਟਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਲਚ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਫੈਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੌਦੇ ਦੇ ਸੁੱਕੇ ਪੱਤੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਮਲਚ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਲੱਕੜ ਦਾ ਬੂਰਾ ਅਤੇ ਕਾਗਜ਼ ਵੀ ਉਪਯੋਗੀ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਮਲਚ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਕੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ 25-30 ਫੀਸਦੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਤਪਾਦਨ ਵੀ ਸੁਧਰਦਾ ਹੈ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ-ਪਾਲਣ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਖੇਤੀ ਐਪ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ - ਐਂਡਰਾਇਡ, ਆਈਫੋਨ